فاجعه‌ای که آرام آمد
دهیار روستای عالم‌کلا در گفتگو با بلاغ توضیح می‌دهد: هر خانۀ روستایی روزی ۳ کیلو زباله تولید می‌کند که ۷۰ درصد آن پلاستیک است مثل اینکه هر ماه یک کامیون نایلون در جنگل دفن کنیم.
وی ادامه داد: آمار رسمی مدیریت امور پسماند استان مازندران از رشد ۴۱ درصدی زباله از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ حکایت می‌کند و بر اساس یافته پژوهشی در دانشگاه منابع طبیعی ساری سهم پلاستیک از ۳۰ درصد به ۷۰ درصد رسیده و جای تاسف است که تنها ۱۲ درصد روستاها سطل تفکیک دارند.
ریشه‌های تلخ این ماجرا
مدیرکل محیط زیست مازندران در ارائه آمارهای تکان‌دهنده در جمع خبرنگاران، از وضعیت وخیم زباله نشان می‌دهد که تولید زباله در مناطق گردشگری طی ۳ سال گذشته ۲ برابر شده و سهم پلاستیک‌ها به ۷۰ درصد رسیده است. این در حالی است که چالش زباله شهرها و محل دپو و دفع آن همه گیر شده و بدون استثنا همه شهرها و روستاهای استان درگیر آن شده‌اند.
محمد علی ززولی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در گفتگو با بلاغ با ابزار نگرانی از انتقال زباله توسط رودخانه به دریا و آلوده شدن آبزیان به پلاستیک می‌گوید: یکی از علت‌های آلودگی و مرگ و میر آبزیان دریایی، میکروپلاستیک است که در بالادست رودخانه‌ها به دریا انتقال می‌یابد و با توسعه ساخت و ساز در حاشیه رودخانه بالادست، ورود فاضلاب، تخلیه زباله در حاشیه رودخانه و سواحل دریا، فعالیت‌های کشاورزی و گردشگری وارد محیط دریا می‌شود که عوارض مصرف میکروپلاستیک‌ها در موجودات آبزی، اختلال در تولید مثل و کاهش باروری، تغییرات متابولیسم، کاهش سرعت رشد، انسداد دستگاه گوارش و افزایش مرگ و میر است.
وی گفت: رهاسازی روزانه حجم وسیع زباله به ویژه پلاستیک در حاشیه جنگل توسط صاحبان ویلاهای لوکس، انباشت پسماندهای ساختمانی ناشی از ساخت و سازهای قارچ گونه مجاز و غیر مجاز، بطری‌های شیشه‌ای و ظروف پت نوشیدنی‌ها در کنار و داخل رودخانه‌ها زباله ها در میانه شن‌ها پر از زباله سواحل، شناور شدن ظروف پلاستیکی در میانه سیاهی‌های فاضلاب‌های جاری رودخانه‌های استان، بو و دود حاصل از سوختن پلاستیک در طبیعت سبز شمالی و کوه‌های بکری هم از سیل هجوم پلاستیک‌ها بی‌بهره نیست و مرگ حیوانات و پرندگان را بر اثر بلعیدن این مهمان ناخوانده هم باید اضافه کنیم.
مهدی یونسی استاندار مازندران چندی قبل در کارگروه محیطزیست از اجرای تفکیک زباله از مبدا خبر داده بود.
وی گفت: این طرح در حدود ۷۶۰ روستای استان آغاز شد اما امسال بیش از ۳۰۰ روستای دیگر به این مجموعه اضافه شد، این نشان می‌دهد که طرح تفکیک زباله از مبدأ در حدود ۴۶ درصد از کل ۲ هزار و ۳۰۰ روستای دارای دهیاری استان در حال اجرا است.
استاندار مازندران با تأکید بر نتایج درخشان این طرح، افزود: میزان موفقیت طرح در روستاهای تحت پوشش بسیار عالی بوده که از یک‌هزار و ۹۴۰ تن تولید زباله به یک‌هزار و ۴۵۳ تن کاهش یافت، کاهش ۴۸۷ تن تولید زباله یعنی حدود ۲۶ درصد طی چند ماه اخیر یک موفقت بزرگ محسوب می‌شود.
به گزارش بلاغ؛ از ساری و قائمشهر که محل دپو و دفن زباله در مدخل ورودی شهر و بوی بد آن چهره ناخوشآیندی داده است تا بابل که یکسالی دست به گریبان جست و جوی روزانه محلی برای دفن زباله است و محل ۲۵ ساله دفن زباله در میانه جنگل‌های بالادست انجیل‌سی بر اساس حکم دادگاه ممنوع شد و هر شهر استان هم داستانی مختص اما شبیه دیگر شهرها دارد.
از مناطق شهری بگذریم که تقریبا روزی نیست که از یکی از شهرهای استان در خصوص درگیر شدن با مشکل زباله خبری نشنویم و رفت و آمدهای مسئولان پایتخت به استان و تلاش‌های گهگاه مدیران استانی برای راه حل فوری و بودجه‌ای ملی برای این مساله تا آنچنان ثمربخش نبوده و حالا هم معضل روستاها و شهرهای جدیدالتاسیس هم این معضل را تشدید کرده است.
فقدان زیرساخت و طرح جامع با آموزش‌های صحیح وقتی تنها ۲۰ درصد روستاها سیستم جمع‌آوری سازمان‌یافته دارند، گردشگری بی‌ضابطه با تورهای انبوه بدون آموزش محیط‌زیستی که در فصول بهار و تابستان در مناطق مختلف استان در حرکت هستند، ساخت و ساز ویلا در حریم رودخانه‌ها و جنگل‌ها، فقدان جریمه‌های بازدارنده برای مخربان و آلوده کنندگان محیط زیست از بحران‌های ریشه‌ای موضوع زباله است.
درحالی که هر گردشگر به‌طور متوسط ۱/۲ کیلوگرم زباله در روز تولید می‌کند، مازندران تا رسیدن به راه‌حل پایدار فاصله بسیاری دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند کنونی ادامه یابد، تا ۵ سال آینده جنگل‌های شمال زیر خروارها پلاستیک مدفون می‌شوند.
پیروزی کوچک در روستای دارابکلا
طی ۲ سال اخیر در چندین روستای مازندران با همکاری سمن‌ها و روستاییان گام‌های بلندی برداشته شده است. یکی از این روستاها دارابکلا از توابع شهرستان میاندورود است که با پیگیری تعدادی از فعالان و تسهیلگران محیطزیست چند ماه است در بخشی از آن به‌صورت پایلوت طرح تفکیک زباله از مبدا و تولید کود کمپوست به روشی متفاوت در دستور کار قرار گرفت.
مشکل حل زباله روستاها باید در سطح تصمیم‌گیر، اقدام فوری و الگو بخشی نمونه موفق مورد ارزیابی قرار داد؛ اختصاص بودجه اضطراری برای سطل‌های هوشمند، ممنوعیت توزیع کیسه پلاستیک رایگان، ممنوعیت اختلاط زباله‌های پلاستیکی با زباله‌های دیگر ایجاد «بانک کود» از کمپوست‌خانگی آموزش چهره‌به‌چهره ماهانه، فرهنگ‌سازی برای بازگشت به سبدهای سازگار با طبیعت و بهره‌گیری از دانش های نوین جهانی و با کمک دانشگاه‌های برتر استان و نخبگان علمی برای تبدیل پلاستیک به موادی قابل استفاده لحاظ شود.
گزارش: مهدی صفرزاده افروزی
